Wachtlijsten, alles zit vol, het neemt alleen maar toe, we zijn ‘nee’ aan het verkopen en nog meer van deze niet hoopvolle zinnen. Ik hoor deze zinnen steeds vaker in de bemoeizorgopleiding van de Rinogroep Utrecht.

De bemoeizorgopleiding bestaat nu 20 jaar en het is opvallend dat niet alleen de GGz bemoeizorg biedt, zoals de Fact of act teams. Integendeel, het is één groot palet van teams, zoals: thuiszorgteams, buurtteams, sociale wijkteams, vangnet- en adviesteams, teams van beschermende woonvormen, teams vanuit de licht verstandelijk beperkte sectoren, OGGz-teams, Leger des Heils en vooruitgeschoven posten zoals wijk GGD-ers, en ongetwijfeld ben ik er nog een paar vergeten. Het is een goed teken dat er steeds meer van deze teams aan bemoeizorg doen. Het tweede dat me opvalt is dat iedere gemeente het op zijn eigen manier doet.

Van Amersfoort naar Amsterdam

Eén van deze teams waarbij ik onlangs een incompany training heb gegeven is het BAS/JIT in Amersfoort. Een uitstekend team waarbij werkers vanuit alle sectoren verenigd zijn. Volwassenzorg tot aan jeugdzorg zijn vertegenwoordigd in dit OGGz=team, waarbij de gemeente hen onvoorwaardelijk steunt. Tijdens deze dagen kwam ik Levi tegen. Een man die het prototype van een bemoeizorger uitstraalt.
Levi is onlangs van baan gewisseld. Hij is naar een ander bemoeizorgteam, pur sang, in Amsterdam gegaan. Vorige week had ik de eer om met dat mobiele team van HVO Querido op de Poeldijkstraat mee te mogen lopen.

Alle niet-hoopvolle zinnen werden waarheid. Levi legde me beknopt uit dat het voor de dakloze mens in Amsterdam vooral achteraan aansluiten is. Wat me wel hoop gaf, was de gedrevenheid van de bemoeizorgmedewerkers van dit team. De teamleden hebben allemaal dezelfde kleding aan met het logo van HVO Querido, wat een duidelijke en herkenbare uitstraling heeft. Deze dag gingen we alle vindplekken af. En die zijn er legio. Langs de geluidschermen bij de snelweg ligt het vol, in de bosjes, campings, van stads tot water nomaden en ga zo maar door.

Zoeken naar mevrouw Sky

Het laatste bezoekje midden in de stad zit nog steeds in mijn hoofd. We waren op zoek naar een mevrouw, genaamd Sky. Ze kwam uit een buurland en meer wisten ze niet over haar. De handhaver had hen gebeld en had vriendelijk gevraagd of wij haar duidelijk konden maken dat zich elders moest gaan ophouden, anders zou ze mogelijk bekeurd gaan worden.

De plek waar ze normaal op het krukje zit, was nu onbemand. Als echte veldwerkers namen ze daar geen genoegen mee. We kamden de buurt eromheen uit. De steegjes waar het geluid van de stad wegvalt, langs de rode lichten, langs matrassen. Elke nieuwe plek wordt keurig bijgehouden op een app en doorgestuurd naar collega’s. Ik vraag of ik eens op de telefoon mag kijken. Ik zie een enorm hoeveelheid bolletjes en de medewerker legt me uit, dat ze aan de kleur kunnen zien of een plek nog bezet is of niet en ze kunnen zien of die bekend is bij GGd. Ik voel me als een vis in het water, dit zijn weer de echte moderne voorportaal-bemoeizorgwerkers. Goed geoutilleerd, afgestemd op het netwerk. Professionals met een saus van presentie eroverheen.

In een helderrood verlicht cafetaria zien we in het voorbijgaan mevrouw Sky zitten. We knikken naar de eigenaar die aan het tafeltje een paar meter verder op zit. Hij knikt vriendelijk terug. We hebben een akkoord om naar binnen te komen. Mevrouw Sky ziet er goed uit. Haar hond zit onder de tafel en om zijn bek de hondenriem. De medewerker gaat schuin tegenover mevrouw Sky zitten hij aait de hond en kijkt haar af en toe aan. De aanblik voelt rustig en vertrouwd aan.

Tekst gaat onder de foto door.

Afstemmen, afstemmen en nog eens afstemmen

Op een rustige toon en af en toe de hond aaiend legt hij heel duidelijk de situatie uit. Ze reageert in perfect Engels, en ik vraag me af of deze mevrouw wel uit een buurland komt. “Weg uit de binnenstad? No way”, zegt ze. “Ik kan het lichamelijk niet aan om naar de rand van de stad te gaan en ik verdien goed.” Tsja, denk ik, dan zou ik ook niet weggaan. Er ontspint zich een mooi verhaal, waarbij de draad op een gegeven moment een kant opgaat van penetratie en dolfijnen. Op haar sweater staat Amsterdam confused, en zo zou je het gesprek ook wel heel even kunnen benoemen.

Als een sluwe vos herhaalt de medewerker de laatste paar woorden van haar en laat hij haar de draad van het gesprek weer oppakken. Het is genieten hoe golvend het gesprek verloopt, terwijl op de achtergrond hard het nummer Catch and Release van Matt Simons aan staat. Het voelt gek genoeg intiem en romantisch aan. Vangen en loslaten door afstemmen, afstemmen en nog eens afstemmen en waarbij de gekozen woorden, helder, duidelijk en transparant zijn van die HVO-kanjer.

Een team die deze functie in vrijheid en afgestemd op het netwerk mag doen is gezien de maatschappelijke ontwikkelingen noodzakelijk en goud waard.

En Utrecht dan?

Het was een weerzien met een bemoeizorgwerkwijze waar ik met volle teugen van genoot. Nou ken ik het stadse Utrechtse netwerk redelijk en ik vraag me af waar deze OGGz-bemoeizorgwerkwijze is gebleven? Is het vergeten bij de aanbesteding? Is het niet meer dan noodzakelijk, gezien de maatschappelijke ontwikkelingen, om weer een OGGz-team te formeren, net zoals HVO Querido of het Bas/ Jit in Amersfoort?

Het is nog niet te laat om met de ontwikkelingen mee te gaan. En dat Utrecht dat als geen ander kan, hebben ze in het verleden al bewezen. Go for it en wacht niet te lang!